PNG na Mongolia: Tupela Intrestin Poro

PNG na Mongolia i wankain tru ekonomikoli. Trutru bai yu lukim long ol niupela Wol Benk Globol Ekonomik prospeks ripot i soim tupela olsem ol ekonomik twins, maski ol igat ol differen kalsa na jio politikol difference. Tasol, bai yu lukim olsem Mongolia i moa beta long PNG.

Igat now wanpela key ekonomik differens – las week tasol Mongolia i luksave olsem em i nidim halivim bilong intanesinel kommuniti. Taim em i mekim olsem, em i mobelaisim $440 milien IMF fandin na i kisim tu ekstra $US5.5 billien long ol edisenol loan na grant halivim (we prias bilong ol i tamblo moa yet long Credit Suisse)

Long sait bilong PNG, O’Niell gavaman em ino tokaut olsem ekonomik mismanasmen bilong em i nidim wankain solusen – we em bai kisim lo kost finansin ikam wantaim kondisenol ekonomik polisi. Foren karensi restriksen em i niupela we bilong bisnes, tasol em ino gutpela bilong growt na em i diskarisim foren invesmen.

Ol manmeri bilong PNG bai kisim planti gutpela samtin sapos PNG i kisim wankain halivim. Bikhet bilong gavaman i mas noken sanap long we bilong ol interest bilong ol pipol bilong em.

Ripot long ol twins

Dispela Wol Benk Globol Ekonomik Prospek Ripot bilong Januari 2017 i bin luksave gut long ol similaritis i stap long ol polisi isus bilong PNG na Mongolia. Em i olsem, na taim Wol Benk i toktok long ol kantri i pesim wanpela patikula isu, em i olsem PNG na Mongolia i twins stret. Ol i bin kolim nem bilong PNG ilevenpela taim long Wol Benk ripot (ino inkludim ol tebel na bokis). Long eitpela taim, ol i kolim nem bilong PNG long wankain sentens olsem Mongolia. Tupela kantri wantaim i bin gat sem ol polisi isus na tok halivim (ol spesifik kwot na pej refrens stap long pinis bilong dispela atikol).

I bin gat tripela taim tasol we ol I bin kolim nem bilong PNG witaut Mongolia – taim ol i toktok long PNG LNG projek, taim ol i toktok long pua pefomens bilong PNG long kost bilong mekim bisnis long PNG, na lo renk bilong PNG long korapson pesepson indeks. Trutru, nogat wanpela kantri bai laik long stap wantaim PNG long ol las tupela mesa.

Igat tripela taim tu, we ol bin kolim neim bilong Mongolia tasol witaut PNG. Tupela bilong dispela taim em long sait bilong how Mongolia i bin rispon lo pundaun bilong ol komoditi prais (ol i taitim ol polisi na mekim kontraksoneri moneteri polisi) wantaim ol isus bilong benkin sistem.

Growt na poveti rets

PNG na Mongolia em ol tupela bikpela risos komoditi expotas. Ol growt ret bilong Mongolia em winim bilong PNG long las hamaspela yia igo pinis – em i bin kisim GDP growt ret long mak bilong 17.5% long 2011, 12.4% long 2012 na 12.5% long 2013 bihain em i pundaun go bek long mak bilong 8% long 2014. Mongolia em i wok long kamapim ol strongpela growt ret long ol planti yia igo pinis, averij stenden of livin (ol i mesarim long GNI pe kepita long Wol Benk data) i stap tupela taim moa antap den bilong PNG (190% long 2014), we long tetipela yia bifo, em i bin stap tamblo stret long bilong PNG (38% long 1994).Dispela i soim stori bilong pua ekonomik gavanens long let 1990s (Mongolia ibin kets ap long mak bilong PNG long 2002). Sapos PNG i laik kisim Visen 2050 bilong em, em bai i mas nau senisim ol polisi na apim growt ret bilong em. Dispela bai nidim ol gutpela polisi we i lukluk strong long ol kamapim ol gutpela wok  manmeri , na ino lukluk tumas long ol neturol risos tasol olsem rot bilong kisim moni na developmen.

Ol poveti rets bilong Mongolia ol i pundaun long estimet mak bilong 39% long 2010 igo daun long 22% long 2014 (Letes figa bilong PNG em  i bin stap long 40% long 2009)
Ol wik ekstenol posisen

Bifo long IMF progrem, Foren risev bilong Mongolia em i bin pundaun igo daun long 4pela mun bilong impot kava istap. Em i bin saksesfuli borro long ol intanesinol maket tasol em i bin nid long baim bek sampela bikpela dinau ( Onli we long PNG long mekim olsem , em i long go long mekim  ol hait dil wantem Kredit Swis). Ol IMF figas i soim olsem impot kava bilong PNG em i pundaun igo daun long mak bilong 3.2 mun tasol.
BPNG em i stil wok long tok olsem impot kava bilong PNG i stap ova 10pela mun. Tasol, dispela kain ol faul toktok i save bagarapim ol wok bilong polisi rifom. Dispela emi wankain pasin bilong isi isi O’nil gavaman i bin mekim taim ol komoditi prais i bin pundaun long let 2014 – sixpela mun ol i bin strongim tok olsem ol LNG prais em ol stap fix, na bai revenu blilong yumi bai stap orait. Ol lain husait i tok olsem bai yumi kisim ipekt bilong dispela pundaun bilong ol komoditi prais, ol i rabisim ol.

Kredit Retins

Mongolia na PNG i bin gat wankain kredit retins long 2014 bilong B1 (Moodys) – tasol Mongolia i bin stat long pundaun isi isi long retings bilong em long namel long 2014, na PNG em ino pundaun inap long eli 2016. Tasol still, Mongolia em i bin saksesful long isuim wanpela soveren bon long mak bilong $US500m long las yia tasol – dispela em wanpela samtin we ol intanesinel investa i bin les long givim long PNG wantaim fail soveren bon bilong yumi PNG.
Sem, tasol, ino wankain tumas

Igat ol diferenses namel long tupela ekonimi. Mongolia em i gat border wantaim China, na taim China i slo daun long growt, i bin gat bikpela impekt long Mongolia. Na tu long dispela, Mongolia em i bin slo mo long PNG, long rispond long ol fiskol impekt bilong lo revenu na dinau bilong gavamn i woklo kamap bikpela hariap tru. Benkin sistem bilong Mongolia em ino wel regulated na development benk bilong em i bin westim planti moa risos. Tasol, em bin kontinu long usim fleksibol eksens ret na em i still gat bikpela moa foren eksens risev kava ken long PNG, na em i gat gutpela envaironmen long mekim bisnis gro gut, na nogat planti korapsen lo Mongolia.
Maski em i gat ol dispela gutpela samthing, em i luksave olsem em still nidim arasait halivim bikos long sampela pua ekonomik polisi disisen bilong bipo. Dispela ol pua ekonomik polisi em bin stap long sait bilong badset polisi. Ol pua ekonomik disisen bilong PNG em stap moa long sait bilong foren eksens na moneteri polisi, korapsen, ol bikpela kat lo edukeson, helt  na infrestrukta spendin na ol pua inklusiv ekonomik growt polisis.

Igat planti gutpela samthing i ken kamap long ol manmeri bilong PNG sapos yumi kisim wanpela wankain halivim bandol. Dispela bikhet tingting bilong gavaman imas noken pasim laik bilong ol pipol.

Attasment

Wol Benk Globol Ekonomik Prospekt Januari 2017

Ol text referens igo long PNG na Mongolia

1. PNG na Mongolia wantaim

  • Long taim yumi skelim, yumi lukim growt i pudaun hariap tru insait long 2016 namel long ol sampela ekspotas insait long … wantaim Asia na Pasifik (Mongolia, Papua New Guinea).p18
  • Ol komoditi impota ibin woklo long mekim planti autput hariap, tasol ol komoditi expota (Lao PDR, Malaysia, Myanmar, Mongolia, Papua New Guinea) ibin offsetim dispela autput, bikos ol ektiviti bilong ol ibin wok long slo long dispela taim, na wok long stil adjas long ol lo komoditi prais. p.84
  • Slo daun bilong grot em i bin hariap moa long ol liklik, less divesifaid komoditi expotas (Mongolia na Papua New Guinea), we ol adjastment i nidim planti ol korekson long ol bikpela imbalens. p.84
  • Ol traipela ekstenol fainensing rikwaiamen istap olsem wanpela sos bilong valnarabiliti long Indonesia, na ol sello polisi bafa emo l konsen bilong ol liklik kantri (Mongolia, Papua New Guinea, … ) p.85
  • Growt autluk bilong ol sampela ol liklik komoditi expota long dispela rigen em i wok long go daun isi isi stap , we ol tems-of-treid sok i mekim ol domestik wikness go wes (Mongolia , Papua New Guinea) .p86
  • Long ol komoditi produsa (Indonesia, Malaysia, Mongolia, Papua New Guinea), dispela niupela era bilong ol lo komoditi prais, i soim tru dispela bikpela nid long enhansim ol fiskol fremwok na impruvim ol opereson bilong ol institusen husait i save manesim ol komoditi prais volatility, kain olsem soveren welt funds. .p89
  • Medium-tem fiscol konsolidesen i mas kamap long halivim long kamapim stron ol polisi bafa long planti ol kantri (Indonesia, Lao PDR, Malaysia, Mongolia, Papua New Guinea, Vietnam) .p89
  • Dispela em i bai kamap tru long … ridus dipendens long revenu ikam long ol eneji sekta ( Malaysia,Mongolia, Papua New Guinea) … p.89

2.  PNG witaut Mongolia

  • Hap stori bilong slodaun bilong Papua New Guinea em i bikos long Likwifaid Neturel Ges (LNG) autput em i kamap long full mak bilong em long 2015-16. p.86
  • Ol komplementeri rifom polisi prioritis kain olsem impruvmen long bisnis klaimet na reduksen long kos bilong mekim bisnis (Cambodia, Lao PDR, Myanmar, Papua New Guinea, Timor-Leste, na ol liklik ol Pasifik ailans; ADB 2016) .p91
  • Cambodia, Lao PDR, Myanmar, Papua New Guinea na Solomon Islands ol i renk tamblo tru long dispela 2015 Korupsen Peseptsen Indeks ripot bilong Trensperensi Intanesinol na ol renk tamblo tru long ol narapela gavanens indiketas .p91
  • 3. Mongolia witaut PNG
  • Balens of peymen pressas, wikness long karensi na ai inflesen i mekim ol dispela kantri stat long o kontinu long taitim polisi long seken haf bilong 2016 dispait long softpela ekonomic ektiviti (Azerbaijan, Angola, Nigeria, Mozambique, Mongolia) .p18
  • Long sampela ol komoditi ekspota (Angola, Azerbaijan, Mongolia, Nigeria, Mozambique), moneteri polisi bilong ol istap yet olsem kontrektseneri polisi. .p41
  • Benking sekta rifom i renk antap tru long sait bilong impruvim effisiensi na allokesen bilong kepitol long Cambodia, Lao PDR, Mongolia na Vietnam. .p90

 

 

 

 

Timely, accurate, frank and fearless advice